Depreme dayanıklı bina inşaatında gözden kaçan önemli bir husus: sıcak havalarda beton uygulamaları ve beton soğutmanın önemi!
Türkiye 6 Şubat 2023 tarihinde, merkez üssü Kahramanmaraş olup 11 ili vuran 7.8 ve 7.6 büyüklüğündeki 2 ayrı depremde asrın felaketini yaşadı. Bu felakette yaklaşık 18.000 bina deprem anında yıkıldı. Bunun yanında yapılan kontrol ve tespitler sonucu 90.000 binanın acil olarak yıkılması kararı çıktı.
Burada ki yazımda yıkılan bu binaların neyi eksik olduğundan bahsetmeyeceğim ki nitekim bir çok uzman bu konuda gerekli açıklamaları zaten yapmış bulunuyor. Ancak bu tarihten itibaren yeni inşaa edilecek olan binalar için mevcut deprem mevzuatına ve standartlarına ne ölçüde uyulacağını önümüzdeki günlerde göreceğiz ve takip edeceğiz. Deprem mevzuatını ve standartlarını burada bir bir saymayacağım ( öğrenmek isteyenler Google' da Türkiye’de Bina Deprem Yönetmeliği adı altında arayarak bulabilir) Burada bizim uzmanlık alanımız olan Beton Soğutma konusuna değinmeye çalışacağım. Bu konu ile alakalı ben ve çalışma arkadaşlarım internet sitemizde düzinelerce makale yayınladık.(https://www.tamutom.com/articles-blog )
Beton soğutmanın bina güvenliği ve dayanıklılığı konusunda ne kadar önemli olduğunu vurgulamaya çalıştık. Yine üstüne basa basa belirtmek gerekir ise, sıcak havalarda beton uygulamaları, binaların dayanıklılığı için son derece önemlidir. Kısaca belirtmek gerekirse, ideal beton sıcaklığı 32’C nin altında olması gerekir. 32’C nin üzerindeki beton sıcaklıkları hidratasyon etkisi ile de daha da ısınarak uygulanan yerdeki betonda çatlaklar oluşturur. Bu ugulama dayanaklı ve sağlam değildir.
Bu aşamada beton sıcaklığını düşürücü önlemler alınması gerekmektedir. Örnek olarak kullanılan beton kalitesi C40/ 50 bile olsa ve beton kullanılan demir standartlara uygun da olsa, beton sıcaklığına dikkat edilmediği takdirde inşaat uygulama yerinde büyük sıkıntılara yol açacaktır.
Yukarıda dikkat edilmesi gereken ve mutlaka hesaba katılması gereken beton sıcaklığına atıfta bulunmaya çalıştım. Peki sıcak havalarda beton sıcaklığını nasıl kontrol altında tutabiliriz ? Bunun için çeşitli uygulamalar bulunmaktadır, kısaca değinmek gerekirse,
Gün içinde hava sıcaklığının daha düşük olduğu saatlerde beton uygulamak,
Hazır beton üretirken etken malzemeleri soğutmak, Agrega, çimento, kum ve su.
Uygulanan zeminde soğutma işlemleri yapmak. Sulamak, soğutmak gibi.
ROSEN Soğutma Sistemleri olarak bizim alanımıza giren, beton karışımını doğrudan soğutma uygulamalarıdır. Bu uygulamalar suyu soğutmak veya beton karışımına buz eklemek yöntemiyle yapılmaktadır. Betonda kullanılacak su 1’C lere kadar düşürülerek beton kütlesinde yaklaşık 6-8’C lik bir soğutma yapılabilmektedir. Türkiye şartlarında genel olarak bu uygulama yeterli gelmektedir. Bu soğutma yeterli gelmediği durumlarda beton karışımına buz ekleyerek betonda 10-13’C kadar bir soğutma sağlanabilmektedir. Bu uygulamaları ROSEN yılların verdiği tecrübe ile bugün önem derecesi çok yüksek ve riskli projelerde başarı ile gerçekleştirmiştir. Referans listesinde bunları inceleyebilirsiniz. (https://tr.tamutom.com/about-us )
Özet olarak bu yazımda güzel ülkemiz Türkiye’de dayanıklı bina inşaasında dikkat edilmesi gereken hususlardan alanımıza giren konu olan beton soğutmayı vurgulamaya çalıştım. Maalesef ülkemizde henüz ideal beton sıcaklığı konusunda her hangi bir standart uygulanmamaktadır. Umuyoruz ki dayanıklı bina inşaasında önem arz eden hususlar arasına beton soğutma göz ardı edilmez. Özellikle deprem bölgesinde yıkılan ve acil yıkılması gereken toplamda 110.000 bina yerine inşaa edilecek yeni binalarda ve ülkemizin her köşesinde yeni yapılacak binalarda bu hususa önem verilir. Türkiye de sıcak havalar Haziran ayında başlayarak Temmuz, Ağustos ve kısmen Eylül ayına kadar etkisini göstermektedir. Bu dönemlerde yapılacak uygulamalarda beton sıcaklığına mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak anladık ki bu acı felaket ile toplum olarak bu konularda daha bilinçli ve dikkatli olmalıyız. Her bir bireyin ve yetkili kuruluşların dayanışma içerisinde bina dayanıklılığı için gerekli standart ve mevzuatlara kati biçimde uymasını sağlamalı ve bunu bir yaşam biçimi haline getirmeliyiz.
Uzmanların her zaman söylediği gibi bu bir doğa olayı ve buna insanoğlu olarak hazır olmamız gerekmektedir. Umuyoruz bir daha toplum olarak bu acıları yaşamayız.
Teşekkürler.
Mustafa GÖĞCÜ ROSEN Endüstriyel Soğutma Sistemleri